Jerzy Zubr, syn Jana i Marii Zubrów, poślubił około 1620 roku Annę Szczeniowską. W trudnej sytuacji majątkowej, spowodowanej tragiczną śmiercią ojca, bardzo skutecznie pomógł Jerzemu jego wuj Jan Jarmoliński z Jarmoliniec, sędzia ziemski w Krzemieńcu, mąż jego ciotki Katarzyny Stryblównej. Przekazał Jerzemu w zastaw dwa swoje majątki o łącznej wartości 1500 złp: Hutę (vel Zakrynicz) wraz z folwarkiem oraz Janówkę. Jerzy został zobowiązany do spłacenia zaciągniętych długów zbożem uzyskiwanym z uprawy majątków, przekazując wujowi corocznie 150 kop żyta, aż do chwili spłacenia całej kwoty. Ponadto Anna otrzymała w posagu od ojca, Prokopa Szczeniowskiego, wieś Szczeniów Wielki. W małżeństwie Anny i Jerzego urodziło się czterech synów: Mikołaj, Ostap (Eustachy), Teodor i Gabriel oraz dwie córki: Maryna i Katarzyna.

Spokojne i pracowite życie rodziny Anny i Jerzego Zubrów zostało zakłócone podczas powstania Bohdana Chmielnickiego. Dnia 25 sierpnia 1648 roku kilkuset kozaków na koniach najechało na wieś Huta. Złożonego chorobą Jerzego Zubra, kozacy bestialsko zamordowali; jego dwór splądrowali; majętność i sprzęty domowe zrabowali a dwór obtoczyli słomą i wraz z ciałem Jerzego podpalili. Żonę Jerzego, Annę, dopadli we wsi Janówka, gdzie ją również tyrańsko i okrutnie zamordowali.

Po rebelii kozackiej, rodzina zamordowanych Jerzego i Anny Zubrów mieszkała w Szczeniowie Wielkim. W dniu 9 marca 1650 roku Mikołaj Zubr wniósł, w imieniu wszystkich braci i sióstr, protest do sądu grodzkiego w Żytomierzu w sprawie zamordowania rodziców, spalenia dworu i zniszczenia ich majątku.

Mikołaj, Ostap i Teodor oraz dwie córki: Katarzyna i Maryna prawdopodobnie nie pozostawili potomków. Wołyńską linię Zubrów przedłużył natomiast Gabriel, czwarty syn Jerzego i Anny.

Gabriel, syn Jerzego i Anny Zubrów, wraz z małżonką (nazwisko nieznane) mieli trzech synów: Marcina, Jakuba i Jana. Jan Zubr miał córkę,Teresę - zakonnicę. Dość liczne potomstwa mieli dwaj pozostali bracia: Marcin i Jakub.

Gabriel wraz ze swoimi braćmi, a później również z synami: Jakubem i Marcinem, starali się o zadośćuczynienie za szkody wyrządzone w czasie powstania Chmielnickiego oraz męczeńską śmierć rodziców i dziadków. Nie znalazłem dokumentów potwierdzających otrzymanie jakiegoś odszkodowania, ale istnieją dokumenty potwierdzające, że około 1700 roku Gabriel, albo jego potomkowie, nabyli dwie cząstki wsi: jedną w Żabczu (wieś w powiecie łuckim), a drugą w Podliskach (wieś na pograniczu powiatów ostrogskiego i rówieńskiego).

Marcin Zubr, syn Gabriela, od 1712 r. mieszkał we dworze w Żabczu. Ożeniony z Ewą Jędrzejewską miał trzech synów: Jerzego, Jana i Samuela oraz dwie córki: Teofilę i Katarzynę.

Jerzy miał syna Stefana, któremu w małżeństwach z Heleną Sarnowską i następnie z Zofią Wachowicz urodziło się sześć synów: Jan I (1765), Teodor I, Jan II (1776), Jędrzej, Aleksander (1785) i Teodor II ( 1786). Jan miał dwóch synów: Piotra i Andrzeja. Samuel miał trzech synów: Jana, Mikołaja i Józefa. Przed 1726 rokiem Marcin i Ewa Zubrowie, wraz córkami Katarzyną i Teofilią, wrócili do Szczeniowa Wielkiego, pozostawiając w Żabczu swego syna Samuela, który, przed swoją śmiercią w 1749 roku, wieś Żabcze sprzedał.

Jakub Zubr, syn Gabriela, w 1712 roku zamieszkał w Podliskach. W dwu małżeństwach Jakuba urodziło się czterech synów: Józef, Gabriel, Tomasz oraz Łukasz. Po śmierci Jakuba, majątek w Podliskach odziedziczył w dniu 29 XI 1715 roku jego syn Łukasz .

Józef miał bezpotomnego syna Mikołaja, 2) Gabriel był karmelitą, 3) Tomasz miał czworo dzieci: Jana, Piotra, Ewę i Aleksandrę. Łukasz w małżeństwach z Maryną Sawicką oraz Anną Synhajewską miał trzech synów: Romana (1740 r.), Macieja (1749) i Jakuba oraz cztery córki: Mariannę, która poślubiła Teodora Lewickiego, Reginę, która z mężem Wacławem Piotrowskim miała syna Andrzeja, Mariannę II, która poślubiła Jana Kłobukowskiego i Teodorę-pannę.

Łukasz powrócił do Szczeniowa Wielkiego, pozostawiając majątek w Podliskach pod opieką swoich trzech synów, którzy 30 czerwca 1770 roku sprzedali go Helenie Hulewiczowej za 10000 złp.

Najwięcej informacji zachowało się o Macieju Zubrze, który po sprzedaniu Podlisek poślubił Wiktorię Dobrowolską i osiedlił się z nią w miasteczku Łuhiny w powiecie Owrucz. W ich rodzinie urodziło się sześcioro dzieci: Mateusz (1770), Jakub (1775), Maciej (1781), Aleksander, Tekla (1784) i Maria (1786).

Zachęcam do obejrzenia stron: VIRTUTI MILITARI DLA JOANNY , gdzie przedstawione są losy słynnego małżeństwa Macieja Żubra i Joanny Pasławskiej, opisanego w powieści Wacława Gąsiorowskiego „HURAGAN” oraz POTOMKOWIE MATEUSZA ŻUBRA , którzy po 1818 roku wrócili do wolnej Polski.

Potomkowie zamordowanych Jerzego i Anny Zubrów podczas powstania Chmielnickiego : Mikołaj, Ostap, Teodor, Gabriel, Maryna i Katarzyna mieszkali w Szczeniowie Wielkim. Po wygaśnięciu powstania kozackiego, majątki Hutę i Janówkę nieoczekiwanie przywłaszczyli sobie Andrzej i Stefan Jarmolińscy, potomkowie Jana Jarmolińskiego, który przed kilkudziesięciu laty oddał Hutę i Janówkę Jerzemu Zubrowi za spłatą w naturze. Długo trwały rozprawy sądowe w tej sprawie. Dekret z 16 września 1726 roku zarejestrowany w sądach grodzkich żytomierskim i drohickim rozstrzygnął, że dobra są własnością Zubrów. Drugi dekret z dnia 18 marca 1732 roku stwierdzał, że Jarmolińscy mają oddać Zubrom 2500 złp. Przez osiem lat nie udało się Zubrom odzyskać przysądzonej kwoty. Starali się o to bezskutecznie bracia Marcin i Jan, synowie Gabriela, a wnukowie Jerzego.

Łukasz, syn Jakuba czasem przyjeżdżał z Podlisek do Szczeniowa, pomagając rodzinie załatwiać pewne sprawy. W 1740 roku Łukasz, w porozumieniu z całą rodziną, dokonał w sądach grodzkich żydaczowskim i kijowskim zapisu cessionis[1] zabezpieczonej na majątku Huta kwoty 2500 złp., na rzecz Michała Wyhowskiego, skarbnika żytomierskiego. Łukasz występował w imieniu swoich braci i sióstr: Józefa, Gabriela, Marianny, małżonki Jana Kłobukowskiego i niezamężnej Teodory, a także w imieniu Jana, Piotra, Ewy i Aleksandry-synów i córek Tomasza Zubra, starszego brata Łukasza Zubra, oraz w imieniu małoletniego Andrzeja, siostrzeńca Łukasza, syna zmarłej Reginy Zubrówny, córki Jakuba, żony Wacława Piotrowskiego. Dokument podpisała również Marianna z Zubrów Lewicka, córka Jakuba, żona Teodora Lewickiego.

Nie mając pieniędzy na spłacenie długów, Zubrowie pozbywali się kolejnych części swojego majątku. Dnia 18 maja 1742 roku w sądzie grodzkim żytomierskim zarejestrowano zapis na rzecz Michała Hulewicza, łowczego inflanckiego. W rodzinach Zubrów coraz częściej dochodziło do konfliktów o majątek. Od czasu do czasu jakiś członek rodziny dochodził do wniosku, że jest pokrzywdzony i niesprawiedliwie potraktowany, dlatego sprawiedliwości i pieniędzy szukał w sądzie.

W 1793 roku, po II rozbiorze Polski, wszystkie rodziny Zubrów z linii wołyńskiej znalazły się pod zaborem rosyjskim. Władze rosyjskie ograniczyły ich przywileje szlacheckie, zrównując w prawach z chłopami i zobowiązały do płacenie podatku podusznego. Zubrowie rozpoczęli starania o potwierdzenia ich szlachectwa, co umożliwiało częściowe odzyskanie dawnych przywilejów. W latach 1802-1846 kilkadziesiąt Zubrów wołyńskich otrzymało świadectwa szlachectwa VI kategorii. Od 1865 roku, kiedy Zubrowie przedstawili dokumenty potwierdzające, iż byli właścicielami dworów oraz chłopów pańszczyźnianych, otrzymywali szlachectwo II kategorii.

Zobacz pełną Genealogię Zubrów wołyńskich. Więcej informacji na temat Zubrów wołyńskich znajduje się w książce Romana Zubera „Dzieje Rodu Zubrów.”

[1] Zapis cesionis polega na przekazaniu majątku na własność innej osobie i pozbyciu się wszelkich praw do niego z jednoczesnym przekazaniem nowemu właścicielowi prawa do windykacji.

Powrót do: GENEALOGII ZUBRÓW